Verhalen
In deze serie verhalen vertellen de bewoners van Tuindorp Nieuwendam op hun eigen manier over de buurt. Verschillende onderwerpen komen aan bod, zoals de onderlinge verbondenheid, mentaliteit, eenzaamheid, sociale controle, ouderdom, gentrificatie, woningnood en veel meer.
“Als nieuwe ‘Noorderling’ voelde ik me al snel verbonden met deze wijk. Tegelijkertijd ben ook ikzelf onderdeel van de gedaanteverwisseling die zich hier voltrekt. Met een onbevangen en onderzoekende blik wil ik het tijdsbeeld vangen. Met oog voor wat ooit was, nu gaande is en voor wat nog komen gaat.”
Hedy en Siem
01
57 en 23 jaar
Hensbroekerstraat
“Vroeger sprong ik in elk gat, wilde ik altijd iedereen redden. Toen ik hier 4 jaar geleden met mijn zoon Siem kwam wonen, nam ik me voor dat niet meer te doen. Maar als psycholoog blijft dat een valkuil. In deze buurt ligt eenzaamheid namelijk overal op de loer. Toch voel ik mij hier thuis en veilig: een groene plek, oase van rust, met de reuring van de stad dichtbij. Dat ervaarde ik vroeger al zo, toen mijn oom en tante hier woonden. Nu woon ik er zelf en is het precies zoals ik me altijd al had voorgesteld.”
Gatze
02
74 jaar
Monnikendammerplantsoen
“Vroeger paste ik nog wel eens op een kat, maar dat is niet meer. Tegenwoordig kom je in deze buurt bij niemand meer binnen. Iedereen lijkt op een eiland te wonen. Zelf lig ik met dit koude weer lekker lang op bed. Overdag bekijk ik achter de computer webcams van mijn geboorteplaats Hindeloopen en haal ik stapels kranten door mijn eigen snippermachine voor de Amsterdamse zwerfkattenopvang. Mijn grootste droom? Dat hier morgenochtend een bus vol buurtbewoners voor mijn huis stopt en we met z’n allen ergens koffie gaan drinken.”
Tilly en Loes
82 jaar
Enkhuizerstraat
03
Tilly kan prachtig vertellen over haar jeugd in deze buurt. De verhalen worden afgewisseld met enkele lachsalvo’s.
“Vroeger zat het christelijke gedeelte eigenlijk aan de andere kant van de Beemsterstraat en het katholieke gedeelte meer in deze wijk. Het was echt wel gesorteerd hoor, alleen als kind sta je daar niet bij stil. Maar mensen spraken niet met elkaar. Dat is toch krankzinnig? Ik trok mij daar niets van aan en vond het gewoon bijzonder om allerlei soorten kerken te bezoeken. Mijn vader zei altijd; Elk mens is goed, als die maar deugt en dat is toch waar.”
Tilly vertelt hoe zij vroeger haar tweelingzus Loes op school beschermde. Maar Loes wilde natuurlijk niet dat zij iets aan hun ouders vertelde als er weer iets was voorgevallen op school. “Ik ben eigenlijk een bang iemand, maar voor Loes vocht ik. Dan kwam ik weer thuis met bloedende knieën, want dan had ik weer gevochten”
Ko en Annie
83 jaar
Schermerstraat
04
“Na een vervelend incident in Amsterdam-Oost verhuisden we in 1994 naar Tuindorp Nieuwendam. Al snel vonden we onze draai. Er gebeurt hier helemaal niets, en dat zien we als iets goeds. Het bezoek is minimaal, we zijn graag op onszelf en volgen ons eigen weekritme: vrijdag is was- en boodschappendag, in het weekend wordt de auto gewassen en doordeweeks trekt Ko op z’n knieën het onkruid tussen de tegels vandaan. En omdat we zelf geen kinderen hebben, vinden we die nieuwe jonge gezinnen juist heel gezellig.”
Daniel en Natascha
05
35 en 38 jaar
Berkhouthof
“Acht jaar geleden plantte ik een palmboom in de tuin van mijn nieuwe woning hier in Noord. Mijn buurvrouw bood spontaan haar hulp aan. Van het een kwam het ander. Inmiddels zijn we getrouwd en hebben we een prachtige dochter. Ik kom van buiten de stad en wist aan het begin niet precies wat dit voor een buurt zou zijn. Het is hier dorpser en rustiger dan ik ooit gewend was, maar heb goed contact met andere bewoners en voel mij helemaal thuis.”
Giep
74 jaar
Monnikendammerplantsoen
06
“Na een hartinfarct ben ik thuis aan het revalideren. Bezoek krijg ik nauwelijks, maar eenzaam voel ik me niet: ik zwaai naar mensen die langslopen. Wel heb ik moeite met mensen in de wijk die géén gedag zeggen. Het voelt alsof sommige nieuwkomers neerkijken op de oudere noorderling. Maar eigenlijk heb ik medelijden met ze: waar ik lage lasten heb, zitten zij aan een hoge hypotheek vast voor precies dezelfde woning.”
Robbert
55 jaar
Grote Die
07
“Sinds twaalf jaar woon ik weer bij mijn moeder thuis. Al jaren sta ik ingeschreven voor een nieuwe woning, maar door de woningnood en de lange wachtlijsten is het onmogelijk om iets voor mijzelf te krijgen. Binnenkort word ik 55 en hoop ik in aanmerking te komen voor een seniorenwoning hier in de wijk. Ik zou namelijk voor geen goud weg willen uit Noord.”
Stien en Gabbertje
76 jaar
Kwadijkerstraat
08
“Al 33 jaar woon ik in Tuindorp Nieuwendam. Mopperen mag ik niet, maar de buurt is de laatste jaren wel achteruit gegaan. Twee totaal verschillende werelden zijn bij elkaar gekomen. Natuurlijk zijn er ook leuke nieuwkomers, maar ik voel veelal een bepaalde arrogantie. De meesten staan samen op straat interessant te doen met hun koffiebekers, maar brengen de buurt helemaal niks.”
Jaap en Elly
65 en 71 jaar
Purmerschool, Schermerstraat
09
“Oorspronkelijk komen we uit een klein dorp, waar mensen je met hun achterwerk nog niet eens aankijken. Het contrast met Amsterdam, Tuindorp Nieuwendam in het bijzonder, kan haast niet groter.”
“In mijn tijd als taxichauffeur genoot ik al van de intieme gesprekjes van tien minuten. Diezelfde openheid beleven we hier op straat als we de honden uitlaten. En omdat Jaap in 2015 een nieuw hart kreeg, voelt sowieso elke dag als een nieuw cadeau. We voelen allebei hetzelfde: Tuindorp Nieuwendam is de laatste plek waar we lopend in- en uitgaan.”
Iris en Bentley
10
40 jaar
Hoornsestraat
“Iedereen verklaarde mij voor gek, toen ik 13 jaar geleden naar Noord verhuisde. En hoewel mijn hart in Zuidoost ligt, wil ik graag in Tuindorp-Nieuwendam blijven wonen. Een fijne buurt zoals Amsterdam er vroeger wel meer had: mensen doen normaal, zijn open en doen niet uit de hoogte. Mijn eerste verjaardagsfeest in mijn nieuwe huis kon nog best druk en luid worden, daarom had ik van te voren bij al mijn buren briefjes in de bus gedaan. Als reactie kreeg ik allemaal kaartjes met felicitaties. Dat vond ik zo bijzonder. Wel zie ik hier tegenwoordig veel minder kinderen op straat spelen. Zouden die allemaal binnen zitten?”
Fred
11
89 jaar
Enkhuizerplein
“Anderen zeggen: ik verveel me te pletter. Nou, ik verveel me nooit. Ik voel me prettig als ik alleen ben: heb alles wat ik wil en kan doen en laten wat ik wil. Naast mij wonen jonge mensen, maar door het leeftijdsverschil is het contact minimaal. Begrijpelijk, wat moeten ze met zo’n oude man? Wel neem ik, omdat ik altijd thuis ben, de pakketjes aan voor de hele straat. Ook groet ik iedereen. Behalve die ene buur verderop. Met hem wissel ik al zes jaar geen woord. Want bij mij werkt het zo: als ik je laat vallen, pak ik je nooit meer op.”
Louis
68 jaar
Oterleekstraat
12
Op de Monnikendammerweg zie ik twee heren in de tuin zitten. Een van hen strak in pak, met een pijp hangend op z’n onderlip, ziet mij ook. ‘Jij bent zeker Jaap?’, vraagt hij me met een grote glimlach, in Belgisch accent. Kennelijk begint mijn fotoproject al wat bekender te worden in Tuindorp-Nieuwendam.
Een mistige zaterdagochtend een paar weken later. Louis geeft aan de foto liever buiten te laten nemen. En hoewel ik stiekem juist benieuwd ben naar de binnenkant van zijn huis, zie ik er meteen het voordeel van in. Louis z’n groene pak lijkt perfect afgestemd op het groene hout van de huizen aan de overkant in de Oterleekstraat. Sowieso hebben de zijstraten van de Monnikendammerweg iets tijdloos, omdat één kant autovrij is. Als een setting uit de jaren 50’. Met een uitgespeelde jazzmuzikant onderweg naar huis in de vroege ochtend.
Malik en Inuk
23 jaar en 6 jaar
Edammerstraat
13
“Vijftien jaar geleden kwamen we terecht in de Edammerstraat. Een hele fijne buurt, maar het probleem is ons piepkleine huisje. Daar zijn we inmiddels echt uitgegroeid. Mijn drie kinderen delen een slaapkamer, ikzelf slaap in de woonkamer. Aangezien je in Amsterdam alleen nog een voordeur kunt betalen, overweeg ik naar Friesland te verhuizen. Daar kan ik wel iets kopen en kan ik een dagbesteding beginnen met nog eens drie kinderen met het syndroom van down. Maar wat zullen mijn kids de buurt gaan missen..”
Lydia
14
61 jaar
Berkhouthof
“Toen ik in deze buurt kwam wonen, leek het een beetje op De Jordaan. Mensen waren gezellig, iedereen zat buiten en je kende elkaar. Nog altijd ben ik hier super gelukkig, maar de sfeer wordt anders. Al die yuppen die nu in Noord komen wonen zeggen geen boe of ba. Contact krijg ik alleen door met hun kinderen te praten. Dan zie ik ze voorbij fietsen en zeg: ‘Wat heb jij een mooie fiets! Mag ik ‘m hebben?’ Het is echt een hele andere wereld.”
Hennie en Arie
15
82 en 84 jaar
Enkhuizerplein
Ik bel aan bij Hennie en Arie. Meteen wordt ik voorgesteld aan hun dochter. Zij was toch even een kijkje komen nemen wat de bedoelingen van de fotograaf nou precies zijn. Ik praat haar bij met een koffie en stel voor om als eerste Arie boven in zijn kamer te fotograferen met zijn Bass-Baridon. Jarenlang heeft hij deze gespeeld met de band Tubantia. Maar de koffer is nu alweer een paar jaar geleden gesloten. Voor mij wil hij hem er nog even uithalen. Dit was vroeger de werkkamer van Arie, waar zijn vakmanschap nog steeds te zien is in het raamkozijn waar meerderde houten modelschepen staan.
“We zijn meegegroeid met de veranderingen in de wijk en wonen hier prima. Ja die dicht geplaveide tuinen en hoe hoger de hekken hoe mooier, dat is jammer. Mensen beloven hun tuin te gaan doen, maar zeggen niet in welk jaar.”
Henk
16
84 jaar
Hoornsestraat
Ik liep door de Hoornsestraat en zag ineens een oudere man wat schuifelen achter het raam. We hadden even oogcontact en in een reflex wees ik hem naar zijn deur. Daar stond Henk in zijn houthakkersblouse in de deuropening. Ongeschoren, haar door de war, maar niet onverzorgd. Hij komt wat naar voren en glimlacht naar me. Ik zie een opluchting dat hij even kan praten. Henk heeft lange tijd weinig mensen gezien en begint te vertellen.
“Als zeeman ben ik overal geweest. Later ben ik met mijn vrouw gaan varen. We waren altijd weg van april tot en met september. Dat was een prachtige tijd. Nu ben ik mijn boot aan het opknappen en wil ik volgend jaar weer op reis.”
Richard en Gizmo
44 jaar
Koedijkpad
17
Vanaf de eerste week dat ik hier woon zie ik Richard lopen. Het valt me op dat hij elke keer met zijn aandacht helemaal in zijn telefoon zit. Zijn hondje schuifelt er dan wat achteraan. Later vertelt hij mij dat hij in zijn rondje om de Watergangsweg zijn spel probeert af te maken. Ik ontmoet hem in het najaar. Met zijn bruine kleren en de oranje-bruin gekleurde herfstbladeren op de achtergrond zou het wel een goede foto moeten opleveren dacht ik. Toch kan ik hem pas een jaar later fotograferen, maar wel weer in diezelfde herfst.
In het dagelijks leven is Richard buschauffeur. Als hobby knapt hij een oude stadsbus uit de jaren 60 op. We hebben een plannetje gemaakt om een keer aantal oudere bewoners op te pikken en een rondrit te maken door de buurt met een koffie, als lichtpuntje voor de eenzaamheid van een aantal bewoners in deze wijk.
Fred
18
83 jaar
Monnikendammerweg
“Kijk, als je ongelukkig bent dan zit je te mopperen op je eigen, maar waar moet ik nou op mopperen? Ik kan me eigen niet meer veranderen, daar ben ik te oud voor. Ik heb een mooi leven, geen kopzorgen meer”
Elke keer als ik over de Monnikendammerweg loop zie ik een man met zijn houthakkersblouse en bretels achter het raam zitten. Na de zoveelste keer besluit ik bij hem aan te bellen. Ik stel mij voor en vertel hem dat ik een documentaire aan het maken ben over de buurt. “Jaap, kom binnen dan doen we een koffie en vertel jij jou verhaal!”
Met stomheid geslagen door de gastvrijheid van deze bewoner zit ik al snel een uur lang achter datzelfde raam met hem te kletsen. Fred biedt me meerdere bakkies aan, maar bij nummer 3 zeg ik toch even nee. Achter Fred staat een kooi met zijn parkiet die, hoe kan het ook anders, Japie heet. Fred pakt zijn speciale pet omdat Japie altijd op hem gaat zitten. Hij draagt een bril met gele glazen en legt uit dat dit beter is voor je evenwicht. Het geeft je meer contrast en daardoor kun je er scherper mee zien.